Kategorija
Autor
1. Početak i razvoj izučavanja arapskoga jezika
Bilo je, po mome mišljenju, bespotrebno i suvišno tragati za eventualno novim podacima o ovoj temi, jer knjigaObzorja arapsko- islamske kjiževnosti nudi osebujan i raskošan historijski prikaz o svemu iole relevantnom u pogledu izučavanja arapskog jezika u Bosni i Hercegovin između dva svjetska rata.
Arapski jezik se počeo izučavati na Šerijatskoj gimnaziji odmah poslije rata 1918. godine. Ukupno, arapski jezik je na ovoj gimnaziji bio zastupljen sa trideset i šest (36.) sati sedmično.
Nastavni plan i program arapskog jezika na Šerijatskoj gimnaziji imao je i nekoliko promjena u pogledu zastupljenosti arapskog jezika. U Šerijatskoj gimnaziji prilikom izvođenja arapskog jezika korišteni su udžbenici:
- Gramatika i vježbenica arapskog jezika od Alije Kadića i Alije Bulića;
- Gramatika arapskog jezika s vježbankom i rječnikom, u dva dijela od Sikirića, Pašića i Handžića;
- Gramatika arapskog jezika po Šafiji (skripta);
- Sintaksa arapskog jezika po Kafiji (skripta);
- Kratka povijest arapske književnosti , od Goldziehera i dr.
U Sarajevu je 1917. godine otvorena osmorazredna medresa, a pet godina poslije toga proglašena je Višom medresom i dobija stalni nastavni plan i program. Po to nastavnom planu i programu arapski jezik je u prvom razredu izučavan pet sati sedmično, u drugom, trećem i četvrtom, također, pet sati sedmično, a u ostalom razredima, šestom, sedmom i osmom, po četiri sata sedmično.
Osam godina poslije prišlo se reformi Gazi- Husrev begove medrese i tada je usvojen pravilnik po kojem medresa ima niži, srednji i viši tečaj. Nastavni plan i program arapskog jezika na Gazi Husrev- begovoj medresi u Sarajevu bio je istovjetan sa nastavnim planom i programom Isa- begove medrese u Skoplju.
Na nižem tečaju u prvom i drugom razredu arapski jezik se izučavao po pet, a u trećem i četvrtom razredu po šest sati. Izučavani susarf, gradivo Emsile i Bine i dio Maksuda, gradivo Avamila i dio Izhara, te Kafija i Arapska gramatika od Kadića. Na srednjem tečaju arapski jezik se u šestom razredu izučavao šest sati sedmično, a petom, sedmom i osmom po četiri sata sedmično. Na višem tečajuGazi Husrev- begove medrese arapski jezik je predavao Ahmed Burek po Kafiji Ibn Hadžiba Salim Muftić po Ikdu- l- Feridu od Ibn Abdi Rabbihi.
Na Višoj islamskoj šerijatsko- teološkoj školi arapski jezik je predavao dr. Šaćir Sikirić, koji je zajedno sa Muhamedom Pašićem i Mehmedom Handžićem napisao gramatiku arapskog jezika. To je bio drugi štampani arapski udžbenik kod nas. Udžbenik je štampan 1936. godine i do danas je doživio pet izdanja.
Pri izradi udžbenika autori su koristili više djela, kao što su:
- Emsile,
- Bina,
- Maksud,
- Avamil,
- Izharu– l-- esrari , od Muhammeda Bergevija,
- Kavaid- l- lugati- l- arebijeti od Hifni Hasifa,
- Džamiju durusi- l- arebijeti, od Mustafe Gejlanija i dr.
od Alije Kadića i Alije Bulića; , u dva dijela od Sikirića, Pašića i Handžića; (skripta); (skripta); , od Goldziehera i dr. , , od Muhammeda Bergevija, od Hifni Hasifa, , od Mustafe Gejlanija i dr.
Cjelokupnu akciju oko izdavanja ovog popularnog udžbenika pokrenuo je 1933. godine i dalje nadzirao i vodio Ulema- medžlis u Sarajevu. Recenzija pomenutog udžbenika povjerena je Ahmedu Mehmedbašiću i Ahmedu Bureku.
Pored riječi pohvale o kvalitetu ovog udžbenika dr. Fehim Bajraktarević je u prikazu Korkutove gramatike arapskog jezika kritikovao način na koj je vršena transkripcija arapskih slova u udžbeniku.
Dr. Jusuf Ramić smatra da je ovaj udžbenik “jedan od boljih udžbenika arapskog jezika kod nas.” S obzirom da je Sikirićeva gramatika nastala prije pedeset godina, po mišljenju dr. Ramića neke bi stvari trebalo preurediti a neke ispraviti, bilo da se interveniše u samom tekstu bilo da se na to ukaže u podnožnim napomenama udžbenika.
2. Zaključak
Iz predočenog rada vidljivo je da je izučavanje arapskog jezika između dva svjetska rata imalo svoj kontinuitet, kao i precizan raspored u tadašnjim nastavnim programima medresa i drugih ustanova na kojima se izučavao arapski jezik.
Arapskom jeziku je pridavana značajna pažnja na Šerijatskoj gimnaziji, Gazi Husrev- begovoj medresi, Isa- begovoj medresi i Višoj islamskoj šerijatsko- teološkoj školi. Najznačajniji udžbenik arapskog jezika iz tog doba je Gramatika arapskog jezika, koja je štampana 1936. godine, u izdanju Vakufske direkcije u Sarajevu. Također je potrebno naglasiti da su arapski jezik u ovom periodu predavali dobri poznavaoci arapskog jezika, kao što su: Muhamed Pašić, Omer Mašić, Mustafa Ajanović, Muhamed Fočak, Nedim Filipović, Besim Korkut, Šaćir Sikirić i drugi. U tadašnjim medresama često je korištena i Gramatika arapskog jezika od Alije Kadića i Alije Bulića. Izučavao se sarf (oblikoslovlje) i nahv (sintaksa), a nisu zanemarivani ni tekstovi na arapskom jeziku i historija arapske književnosti.
Period između dva svjetska rata obilježen je značajnim i intezivnim izučavanjem arapskog jezika na islamskim srednjim i visokim školskim ustanovama u Bosni i Hercegovini. Korištenjem klasičnih arapskih udžbenka i štampanjem novih na hrabar i dostojanstven način sačuvan je i izučavan arapski jezik kao temeljni predmet sveukupnog islamskog obrazovanja.